AKP hükümeti, tüm kamu hizmetlerinde olduğu gibi, bir süredir siyasi ve ideolojik baskılarla yeniden biçimlendirmeye çalıştığı kültür ve sanatı ticarileştirmek, kültür ve sanat kurumlarının toplumsal özünü ortadan kaldırmak istemektedir.
Yani Hükümet kamuya ait alanlar üzerinden kelimenin tam anlamıyla silindir gibi geçiyor. Geçtiği her yerde daha fazla sıkıntı ve sorunu da beraberinde getiriyor. Hastanelerin hastası, okulların öğrencisiyken müşterisi olduk. Özelleştirelim güzelleştirelim dediler, faturaları ödeyemez hale getirdiler. Kamu kurumlarının görevlisiyken ücretli köleleriyiz artık. Sıra sanat kurumlarına geldi Sanatkârlara ne unvan verilecek bilemiyoruz ama sanatseverlere ne deneceğini çok iyi biliyoruz:
MÜŞTERİ
Sanat kurumlarının sanatkârı olmazda neyi olur Sanat kurumlarının izleyicisi olmaz da neyi olur Ömründe üç tane opera, tiyatro, bale eseri izlememiş, klasik müzik dinletisi dinlememiş birileri nasıl bu üç kurumu yönetir. Sanat ve sanat emekçilerinin çalışma prensiplerini İl Kültür Turizm Müdürleri mi belirleyecek? Açık öğretim işletme fakültesinden mezun olmak yeterli mi bir ülkenin sanat politikalarını belirlemeye..
Halkımıza sesleniyoruz! Artık bir dur demenin vakti geldi. AKP iktidarı toplumsal yaşamın bütün alanlarını “daha fazla kar” uğruna ticarileştirmiş, hızla piyasa ilişkileri içine çekmiştir. Dünyanın hiçbir yerinde sanat üzerinden kar elde etmeye çalışan bir iktidar yoktur. Kütüphaneler, müzeler, sanat kurumları piyasaya açılacak, üzerinden kazanç hesapları yapılabilecek rant alanları değildir, olmamalıdır!
Daha fazla demokrasi, daha ileri demokrasi diye yeri göğü inleten AKP hükümeti sanat kurumlarında senaryosunu kendinin yazdığı ve yönettiği, adamlarına da oynattığı bir yapı kurmaya çalışmaktadır. Biz böyle bir demokrasi istemiyoruz. Getirilmek istenen sistem, bizzat iktidar partisi tarafından atanan kişilerden oluşturulmaktadır ve sanatın değil iktidarın sözcüsüdür. Mevcut durumda sanat kurumları tüzel kişiliktir ve kendi yasaları ile korunmaktadır. En alt birimlere kadar Sanatkarlar tarafından seçilmiş kişilerden oluşmaktadır. Siyasi iktidarın atamaları ile oluşacak bu kurul farklı sanatlar icra eden kurumları temsil edebilecek bir yapı değildir. 657’de yapılması düşünülen değişikliklerle, kamuya özel sektörden CEO tarzı yönetici atanabilmesinin sağlanması, üst düzey devlet memurlarının iktidarlarla gelip gitmesi için düzenlemeler yapılması hedeflenmektedir. AKP’nin yapmak istediği hükümetin sözünden çıkmayan, halka değil iktidara hizmet eden “hükümet memurları” yaratmaktır. Bu olayın benzeri sanat kurumlarında da yapılmak istenmekte, Yani güvencesiz, proje bazında, hükümet onayıyla çalışacak “hükümet sanatçısı” yaratılmaya çalışılmaktadır.
Mevcut sanat kurumlarının yetmiş yıllık bilgi ve birikimini bir çırpıda silip atan bu yasa, yerine sanatsal uzmanlık bakımından yetersiz olacağı açık olan bir kurul getirmek istemektedir. Ve bu kurulun repertuarlarını, sadece iktidarın desteklediği ve onayladığı şekilde belirleyeceği su götürmez bir gerçektir.
Hatırlanacağı gibi, Başbakan Erdoğan’ın “Devlet eli ile tiyatro olmaz, özelleştireceğiz” demesinin hemen ardından, Şehir Tiyatroları yönetmeliğinde bir değişiklik yapılmış ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2 milyon 750 bin TL bedelle 3 oyun satın alınmıştır. Gösterimi yapılacak 3 oyun için 2 milyon 750 bin lira ödemekte mahsur görmemiştir. Halkımızın bilmesi gereken bir gerçek vardır. Devlet Tiyatrolarında 2012 yılında 152 oyun oynanmış olup, oyunlara harcanan para 15 milyon liradır. Hangisi daha verimli gerisini varın siz hesap edin.
Bir de dillerinden hiç düşürmedikleri Avrupa örnekleri var yalnız gerçek anlattıkları gibi değil halkımız bunu da bilmelidir. Avrupa ülkelerinde personelle sanat kuruluşları arasında imzalanan sözleşmelerin içeriğinin ilgili sendika ve sanat kuruluşları arasında yapılan görüşmeler sonucunda belirlendiği ve projeleri belirleyen sanat konseylerinin sanat kuruluşlarıyla finansman garantisi için uzun dönemli anlaşmalar yaptığı bilinmektedir. Bu ülkelerde, bahsi geçen sanat konseylerinin üyeleri seçimle göreve gelen, bağımsız üyelerden oluşmaktadır. AKP’nin taslağındaki gibi bürokratlar ise böylesi bir yapı içinde asla yer almamaktadır.
İkinci dillerinden düşürmedikleri konu ise sanat kurumlarının “pahalı ve verimsiz” olarak nitelendirilmesidir. Oysa ki Avrupa ülkelerinden örneğin; İtalya’da devletin kişi başı kültür ve sanat harcamaları 112 Euro, Almanya’da 101 Euro, İngiltere’de ise 143 Euro civarındadır. Türkiye’de kişi başına düşen kültür ve sanat harcamasının 10 Euro civarında olduğunu düşünürsek, acaba hükümet hangi pahalılıktan ve verimsizlikten bahsetmektedir.
Buna ek olarak, taslakta örnek alınan İngiliz Sanat Konseyi’nin yapısı ve işleyişi bahsi geçen Türkiye Sanat Kurulu’ndan oldukça farklıdır. Öyle ki; İngiliz Sanat Konseyi 16 üyeden oluşmakta ve bütün üyelerinin çeşitli sanat dallarında yetkin ve uzman kişiler olmaları gerekmektedir. Getirilmek istenen Türkiye Sanat Kurumu’ndaki gibi bürokratlar ise bu yapı içinde yer almamaktadır. Ayrıca, İngiliz Sanat Konseyini oluşturan 16 kişinin 9 ‘u İngiltere’nin bölgelerini yani yerellerini temsil eden kişilerden oluşmakta olup, 1 üye kontenjanı ise siyah ve Asyalı vatandaşlar için ayrılmıştır. Bu özelliğiyle, İngiliz Sanat Konseyi hükümetten bağımsız ve demokratik bir temsil kuruluşu olarak, çoğulcu bir yapıyı benimsemiştir. Tüm bunların yanında, İngiliz Sanat Konseyi, 2011-2015 yılları arasında kültür ve sanata yapılan devlet yatırımının 1.4 milyon Sterlin olduğunu açıklamıştır. Ayrıca Milli Piyango Fonu’ndan gelen desteğin ise yaklaşık 1 milyon Sterlin olduğu belirtilmiştir. Tüm bu özellikler dikkate alındığında, İngiliz Sanat Konseyi ve Türkiye Sanat Kurumu arasında ne yapısal olarak ne de uygulama yönünden hiçbir benzerlik olmadığı görülecektir.
Sonuç olarak; bu yasa taslağı sanat kurumlarını yok etmeyi amaçlamaktadır. Yerine getirilmesi düşünülen ucube yapı kesinlikle kabul edilemez. Halkın ucuz ve nitelikli sanat hakkı gasp edilemez! Sanat emekçilerinin de kurumları! Kültür Sanat-Sen olarak bu girişime asla izin vermeyeceğimizi kamuoyuna duyururuz.
